2021 -

Uchwała Nr 249/XXII/21 Rady Powiatu Nowosądeckiego z dnia 17 listopada 2021 r.

Uzasadnienie

W świetle art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j. - Dz.U. z 2021 r. poz. 1977 ze zm.) rozkład godzin aptek ogólnodostępnych na danym terenie określa, w drodze uchwały, rada powiatu, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu zawodu farmaceuty.

Projekt niniejszej uchwały został przedłożony do opiniowania  Burmistrzom i Wójtom z terenu Powiatu Nowosądeckiego (dot. 16 j.s.t) oraz Okręgowej Izbie Aptekarskiej w Krakowie.

W ramach prowadzonej procedury opiniowania projektu uchwały Burmistrzowie i Wójtowie z terenu Powiatu Nowosądeckiego opiniowali projekt pozytywnie (16 jednostek), w tym Wójt Gminy Grybów zgłosił, iż 2 apteki z jego terenu nie wyrażają zgody na pełnienie dyżurów w porze nocnej.

Opinię negatywną w przedmiocie projektu uchwały przesłał Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej w Krakowie, który argumentowała swoje stanowisko tym, że projekt uchwały nie był konsultowany z zainteresowanymi stronami (aptekami) oraz, że przy ustalaniu obowiązku pełnienia dyżurów nocnych i całodobowych nie uwzględniono braku fachowego personelu w aptekach, jak również tego, że dyżury stanowią nadmierne obciążenie finansowe dla aptek.

Odnosząc się do uwag wniesionych do projektu w/w uchwały przez OIA:

1.Należy zauważyć, że przepis art. 94 ust. 2 Prawa farmaceutycznego wymaga jedynie zasięgnięcia opinii (konsultacji) w przedmiocie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego, a nie opinii czy też zgody konsultowanych podmiotów. Rada powiatu może zatem określić rozkład godzin pracy aptek wbrew stanowisku samorządu aptekarskiego i organów wykonawczych gmin. Dodatkowo w opinii Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie to właśnie obowiązek zasięgnięcia w/w opinii stanowi formułę oceny potrzeb mieszkańców w zakresie godzin pracy aptek ((por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 22 maja 2018 r. sygn.akt III SA/KR 168/18).

2.Nietrafne są twierdzenia OIA dotyczące naruszenia praw strony. Delegacja ustawowa do wydania przedmiotowej uchwały ogranicza się do opiniowania przez właściwe organy samorządu lokalnego, które odpowiadają za inwentaryzację potrzeb ludności co do dostępu do aptek. Opinie te wymagane w trybie ustawowym zostały pozyskane, a sam projekt uchwały przedłożony samorządowi aptekarskiemu, przy czym nie mamy tu do czynienia z indywidualnym rozstrzygnięciem w sprawie administracyjnej tylko z legislacją prawa lokalnego.

3.Dodatkowo, kierując się argumentami przytoczonymi poniżej oraz powołując się na orzecznictwo sądowe w przedmiotowej kwestii wskazujące na fakt, że ustawodawca nie uzależnił wykonywania przez aptekę ogólnodostępną jej ustawowych obowiązków w czasie wskazanym przez akt prawa miejscowego od indywidualnych i konkretnych warunków danej apteki (por. wyrok WSA w Kielcach z dnia 30 września 2008r. Sygn. Akt II SA/Ke 388/08), rada powiatu nie jest zobowiązana do brania pod uwagę stanu zatrudnienia w aptekach oraz możliwości wypełnienia obowiązku obsady w planowanym rozkładzie godzin pracy aptek ogólnodostępnych. Organ podejmując uchwałę, nie może brać pod uwagę hipotetycznych trudności, jakie może mieć podmiot prowadzący aptekę w zrealizowaniu obciążającego go, a wynikającego z art. 92 ustawy obowiązku obecności farmaceuty w godzinach czynności apteki. Zapewnienie obecności takiej osoby jest jedynie kwestią organizacyjną i sposób jej rozwiązania zależy jedynie od decyzji podmiotu prowadzącego aptekę (por. wyrok NSA z dnia 13 sierpnia 2013 r., II GSK 585/12).

4.Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 22 maja 2018 r. (sygn. akt. III SA/KR 168/18), który zapadł na skutek skargi wniesionej przez Dobre Ceny K. Stęporek, G. Smoła S.J. na uchwałę Rady Powiatu Nowosądeckiego nr 267/XXVIII/17 z dnia 30 listopada 2018 r. wyraźnie stwierdził, iż każdy podmiot decydujący sie na prowadzenie regulowanej działalności aptekarskiej, powinien mieć świadomość, że taką działalność należy prowadzić również zgodnie z przepisami prawa miejscowego, w tym uchwałami podejmowanymi na podstawie art. 94 ust. 2 u.p.f. Jednym z takich obowiązków może być obowiązek pełnienia dyżurów w porze nocnej lub w dni wolne od pracy. Z tego obowiązku nie mogą zwolnić szczególne warunki pracy konkretnej apteki, np. liczba zatrudnionych w niej osób lub kwestia osiąganego w takich porach pracy apteki wyniku ekonomicznego.

Rada Powiatu Nowosądeckiego podejmując niniejszą uchwałę wykonuje dyspozycję, o której mowa w art. 94 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne a podniesione w opinii  Okręgowej Rady Aptekarskiej argumenty nie zostały uwzględnione z przyczyn podanych powyżej.

Dodatkowo po opiniach uzyskanych od w/w jednostek niniejsza uchwała uwzględnia uwagi w zakresie aktualizacji danych adresowych i godzin pracy aptek zgłoszone przez wójtów/burmistrzów podczas etapu opiniowania projektu uchwały oraz godzin pracy w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy na terenie Starego Sącza.

Przygotowując rozkład pracy aptek ogólnodostępnych na terenie Powiatu Nowosądeckiego oraz dyżurów aptek ogólnodostępnych w porze nocnej, w święta i inne dni wolne od pracy na terenie Krynicy-Zdroju,  Miasta i Gminy Stary Sącz oraz Miasta Grybów i Gminy Grybów wzięto pod uwagę rzeczywiste potrzeby ludności, dążąc do optymalnego zaspokojenia oczekiwań społeczności lokalnej. Rozkład dostosowano do bieżących, codziennych potrzeb ludności na powszechne wykonywane przez apteki ogólnodostępne usługi, świadczone w zwykłych warunkach, jak i te nadzwyczajne, szczególne, których częstotliwość występowania nie sposób przewidzieć. Dyżury w porze nocnej zostały dostosowane godzinowo do pracy aptek, celem zachowania ciągłości w dostępie całodobowym do usług aptekarskich. Ustalone zasady dyżurów aptek są zatem proporcjonalne i adekwatne do istniejących potrzeb zapewnienia mieszkańcom łatwego dostępu do usług farmaceutycznych. Przyjęta przez Radę Powiatu Nowosądeckiego zasada równego podziału obowiązku pracy przez apteki ogólnodostępne z terenu gmin: Krynica-Zdrój, Grybów oraz Miasta Grybów, Miasta i Gminy Stary Sącz stanowi realizację zasady solidarnego uczestnictwa aptek w realizacji powinności pełnienia dyżurów w terminach wyznaczonych w uchwale, co jest przejawem respektowania przez Radę zasady równości wobec prawa.

Należy  podkreślić, że Rada Powiatu Nowosądeckiego zobowiązana jest w wyczerpujący i kompleksowy sposób realizować ustawową delegację, co wiąże się z zapewnieniem dostępu do usług świadczonych przez apteki każdego dnia o każdej porze.

Mając na uwadze powyższe ustala się rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie Powiatu Nowosądeckiego oraz dyżury aptek ogólnodostępnych w porze nocnej, święta i inne dni wolne od pracy na terenie Krynicy -Zdroju, Miasta i Gminy Stary Sącz oraz Miasta Grybów i Gminy Grybów:

I. Zgodnie z utrwalonym i od wielu lat przyjętym zwyczajem dyżury w Krynicy-Zdroju pełnią solidarnie wszystkie apteki ogólnodostępne tam działające. Opracowany wykaz jest kontynuacją roku poprzedniego. Dyżury pełnione będą w cyklu tygodniowym (od piątku do piątku) w porze nocnej: w dni powszednie od godz. 21.00 do godz. 8.00 rano dnia następnego, w soboty od godz. 21.00 do godz. 9.00 rano dnia następnego, w niedzielę od godz. 20.00 do 8.00 rano dnia następnego, z wyjątkiem świąt i innych dni wolnych od pracy, kiedy dyżur pełniony będzie przez całą dobę. Konieczność zabezpieczenia dostępności do leków także w porze nocnej ściśle podyktowana jest charakterem uzdrowiskowo-sanatoryjnym terenu, jakim jest Krynica-Zdrój. Całodobowy dostęp do medykamentów uzasadniony jest potrzebami społeczności lokalnej oraz przebywających tam kuracjuszy i turystów. Dodatkowo, dyżur aptek jest niewątpliwie istotnym uzupełnieniem nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w Krynicy-Zdroju.

Jednocześnie potrzeba zabezpieczenia dostępności do leków w porze nocnej związana jest z faktem, iż najbliżej działające apteki całodobowe ulokowane są w dalekiej odległości od gminy. Dla Krynicy, czy sąsiadującej Muszyny jest to znaczna odległość do pokonania w nagłej potrzebie zakupu leku.

II. Ustalenie dyżurów aptek ogólnodostępnych w porze nocnej, w święta i inne dni wolne od pracy na terenie Miasta i Gminy Stary Sącz podyktowane było zapotrzebowaniem na tego rodzaju usługi w systemie całodobowym, zgłaszanym przez społeczność lokalną oraz Burmistrza Miasta i Gminy Stary Sącz. W opinii Burmistrza społeczeństwo zamieszkujące w/w obszar jest społeczeństwem starzejącym się, dlatego też często w porze nocnej, czy też w święta korzysta z usług medycznych. Brak zabezpieczenia całodobowego w świadczenia aptekarskie na tym terenie wiązałoby się z koniecznością zakupu leków zaordynowanych przez lekarzy, w odległych aptekach pełniących dyżur całodobowy.

Ustalenie dyżurów na tym obszarze poprawia również dostęp do usług aptekarskich w porze nocnej, w święta i inne dni wolne od pracy mieszkańcom innych, blisko położonych gmin (przykładowo Łącka, czy Podegrodzia).

Opracowany wykaz jest kontynuacją roku poprzedniego. Mając na względzie zapewnienie ciągłości w dostępie do usług aptekarskich, zachodzi konieczność ustalenia dyżurów aptek nastepująco: dyżury pełnione będą w cyklu tygodniowym (od niedzieli do niedzieli) w porze nocnej od godz. 20.00 do godz. 8.00 dnia następnego, z wyjątkiem świąt i innych dni wolnych od pracy, kiedy dyżur pełniony będzie przez całą dobę. W trakcie etapu opiniowania projektu uchwały ustalono, iż Apteka NOVA-PHARM pracuje codziennie od godz. 8.00 do godz. 20.00, za wyjątkiem świąt i innych dni wolnych od pracy.  W związku z powyższym, mając na względzie zapewnienie ciągłości w dostępie do usług aptekarskich, wystarczającym jest ustalenie dużurów tylko w porze nocnej oraz całodobowych w święta i inne dni wolne od pracy na tym terenie.

III. Od roku 2018 Rada Powiatu Nowosądeckiego rok rocznie ustala wspólne dyżury aptek w porze nocnej,  w święta i inne dni wolne od pracy na terenie: Miasta Grybów i Gminy Grybów. Wprowadzenie niniejszego działania podyktowane było zapotrzebowaniem na tego rodzaju usługi w systemie całodobowym, zgłaszanym przez Burmistrza Miasta Grybów i Wójta Gminy Grybów. Zapewnienie mieszkańcom z tego obszaru szybkiego dostępu do medykamentów całodobowo wiązało się z koniecznością ustanowienia w/w dyżurów. Dla tut. mieszkańców potrzeba zakupu potrzebnego leku w godzinach zamknięcia aptek oznacza konieczność pokonania znacznej odległości do najbliżej położonych aptek całodobowych w innej gminie (ulokowanych w Krynicy-Zdroju, Limanowie, czy Gorlicach). Na chwilę obecną brak jest dyżurów całodobowych w mieście Nowy Sącz.

Dodatkowo, dyżur aptek jest niewątpliwie istotnym uzupełnieniem realizowanych świadczeń                 w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej dla Miasta Grybowa oraz Gminy Grybów.

Opracowany wykaz jest kontynuacją roku poprzedniego. Ustala się, że dyżury pełnione będą w cyklu tygodniowym (od poniedziałku  do poniedziałku) w porze nocnej: w dni powszednie od godz. 21.00 do godz. 8.00 dnia następnego, w soboty i niedziele od godz. 18.00 do godz. 8.00 dnia następnego rano, z wyjątkiem świąt i innych dni wolnych od pracy, kiedy dyżur pełniony będzie przez całą dobę.

Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą sądów każdy mieszkaniec powiatu winien mieć zapewnioną dostępność do świadczeń realizowanych przez apteki ogólnodostępne, także w nocy i dni wolne od pracy. Taki zapis ustawy jest konsekwencją roli, jaką ustawodawca przypisał aptekom, jako placówkom ochrony zdrowia publicznego (art. 86 ust. 1). Pełnienie dyżurów nocnych i w dni wolne od pracy wchodzi w zakres ustawowych zadań aptek ogólnodostępnych, a do kierownika apteki należy takie zorganizowanie pracy, aby placówka ten obowiązek mogła realizować. Co więcej zauważyć należy, iż odległości 22 czy 38,8 km, którą muszą pokonać mieszkańcy do apteki czynnej w porze nocnej, święta i dni wolne od pracy w orzecznictwie sądów uznane zostały za zbyt duże (wyrok WSA w Łodzi z 11 kwietnia 2011r., sygn. Akt. III SA/łd 187/14, wyrok NSA z dnia 14 grudnia 2018 r. sygn. akt II GSK 1789/18).

Zadaniem apteki, jako miejsca świadczenia usług farmaceutycznych, jest kompleksowa  obsługa pacjentów w celu bieżącego zaspokajania ich potrzeb w zakresie dostępu do produktów leczniczych i innych preparatów sprzedawanych w aptece. Dostęp ten powinien być ponadto nieprzerwany, aby umożliwić pacjentom zakup produktów leczniczych, w szczególności tych, których zażycie jest konieczne w celu zapobieżenia zagrożenia zdrowia lub życia. Mogą się bowiem zdarzyć sytuacje, w których od nabycia lekarstwa zależy zdrowie człowieka, także wówczas, gdy apteki nie funkcjonują według standardowego rozkładu godzin pracy.

W rozumieniu art. 94 ust. 1 ustawy rozkład godzin pracy aptek powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zarazem zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Redakcja art. 94 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne wskazuje, że rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien „być dostosowany do potrzeb ludności” oraz „zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy” (np. wyrok NSA z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt II GSK 1338/10, wyrok WSA we Wrocławiu z 3 października 2006 r., sygn. akt III SA/Wr 185/06, wyrok WSA w Kielcach z 30 września 2008 r., sygn. akt II SA/Ke 388/08, wyrok WSA w Gdańsku z 9 września 2010 r., sygn. akt III SA/Gd 254/10, wyrok WSA we Wrocławiu z 20 kwietnia 2011 r., sygn. akt IV SA/Wr 342/10, wyrok WSA w Krakowie z dnia 26 marca 2019 r., sygn. akt III SA/Kr 1245/18). Oznacza to, że rozkład godzin pracy powinien być zarówno dostosowany do bieżących, codziennych potrzeb ludności na powszechne wykonywane przez apteki ogólnodostępne usługi, świadczone w zwykłych warunkach jak i nie może pomijać sytuacji nadzwyczajnych, których częstotliwości występowania nie sposób przewidzieć. Wspomniany rozkład powinien uwzględniać także przypadki szczególne, niezwiązane bezpośrednio z zaspokajaniem zwykłych, codziennych potrzeb w zakresie zaopatrzenia w leki, w tym zapewniać jak najlepszą dostępność świadczeń aptecznych w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy, gdy nie funkcjonują ogólnodostępne apteki. Przy ustalaniu rozkładu pracy aptek w porze nocnej i dni wolne od pracy nie jest możliwe uwzględnienie kryterium potrzeb ludności, bowiem nie sposób przewidzieć prawdopodobieństwa pojawienia się zdarzeń zagrażających zdrowiu lub życiu człowieka (wyrok nr III SA/PO 335/20 Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 23 lipca 2020 r.). Rada Powiatu Nowosądeckiego podziela pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 stycznia 2020 r. (sygn. II GSK 1405/19), że w tym wypadku chodzi o ustalenie takiego rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, który będzie stwarzał możliwość jak najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy wówczas, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku.

Warto również zauważyć, że ustawodawca posłużył się pojęciem "również w porze nocnej" zmierzając tym samym do zapewnienia dostępności tych usług przez cały czas, a więc całodobowo. Dostępność powinna być całodobowa, bowiem jedynie wówczas powstanie pożądany z punktu widzenia społecznego stan najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy.

Wprowadzone ograniczenia w pracy aptek, wynikające z ustalenia wykazu dyżurów aptek na w/w terenie, wprawdzie ingerują w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, to jednak ingerencja ta nie narusza prawa (por: wyrok WSA w Krakowie z dnia 22 maja 2018 r. sygn.akt III SA/KR 168/18). Prowadzenie działalności gospodarczej w formie aptek jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem podmiotów gospodarczych, które podejmując się jej prowadzenia i z oczywistych względów kierując rachunkiem ekonomicznym, muszą uwzględniać specyfikę tej działalności i brać pod uwagę dodatkowe obciążenia, jakie się z nią wiążą (zob: wyrok NSA z dnia 17 grudnia 2019 r. sygn. akt II GSK 1170/19). Podkreślić należy, że każdy podmiot decydujący się na prowadzenie regulowanej działalności aptekarskiej, powinien mieć świadomość, że działalność ta musi być prowadzona zgodnie z przepisami prawa miejscowego, w tym uchwałami podejmowanymi na podstawie art. 94 ust. 2 u.p.f. Jednym z takich obowiązków jest obowiązek pełnienia dyżurów w porze nocnej lub w dni wolne od pracy. Jak podkreśla się w orzecznictwie NSA uwolnić się z tego obowiązku nie można podnosząc argumenty dotyczące organizacji i szczególnych warunków pracy apteki, w postaci osiąganego w takich porach pracy apteki wyniku ekonomicznego, czy odnoszących się do przechowywanych środków (por. wyrok NSA z 9 lipca 2020 r. sygn.akt II GSK 3848/17). Prowadzenie apteki ogólnodostępnej, będącej placówką ochrony zdrowia publicznego, z istoty rzeczy związane jest z pewnymi ograniczeniami. Wspomniane ograniczenia, dotyczące określenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, ustanowione zostały w drodze ustawy i były konieczne dla ochrony zdrowia publicznego. Niewątpliwie zapewnienie dostępności świadczenia usług farmaceutycznych, w tym także całodobowo, w porze nocnej i dni wolne od pracy mieści się w pojęciu ochrony zdrowia publicznego. Ograniczenie swobody działalności gospodarczej polegające na ustaleniu harmonogramu godzin pracy apteki ogólnodostępnej nie narusza istoty tej wolności. Podmiot prowadzący taką aptekę w godzinach określonych w rozkładzie uchwalonym przez radę powiatu nie jest pozbawiony możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, a jedynie dotykają go pewne ograniczenia w zakresie czasu funkcjonowania apteki (por. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 czerwca 2014 r., w sprawie IV SA/Po 169/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie III SA/Gd 301/19; por. wyrok NSA z 9 lipca 2020 r. sygn.akt II GSK 252/19).

Biorąc powyższe podjęcie niniejszej uchwały przez Radę Powiatu Nowosądeckiego jest zasadne.